Τι σημαίνει να είναι κάποιος ασέξουαλ – Πώς προσδιορίζεται και ο ρόλος της σεξουαλικής ορμής

Τα τελευταία χρόνια, έχουμε δει ένα ανερχόμενο κοινωνικό κίνημα για την αποδοχή της ασεξουαλικότητας. Είδαμε επίσης περισσότερους ασεξουαλικούς χαρακτήρες να εμφανίζονται σε σειρές όπως το «Heartstopper» και το «Sex Education». Παρόλα αυτά, η ασεξουαλικότητα παραμένει ευρέως παρεξηγημένη. Τι σημαίνει λοιπόν;

Η ασεξουαλικότητα αναφέρεται σε χαμηλή ή καθόλου σεξουαλική έλξη. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι οι άνθρωποι που αυτοπροσδιορίζονται ως ασεξουαλικοί, δεν βιώνουν ποτέ σεξουαλική έλξη ή δεν κάνουν ποτέ σεξ. Οι άνθρωποι που προσδιορίζονται ως ασεξουαλικοί μπορεί να νιώθουν έντονη ρομαντική έλξη για κάποιον, αλλά όχι σεξουαλική έλξη. Άλλοι μπορεί να βρίσκουν το σεξ απολαυστικό, αλλά σπάνια νιώθουν έλξη για ένα άλλο άτομο, όπως αναφέρει το The Conversation.

Επίσης, υπάρχουν παραλλαγές της ασεξουαλικής ταυτότητας. Οι άνθρωποι που αυτοπροσδιορίζονται ως ημιεμφυλικοί, για παράδειγμα, νιώθουν σεξουαλική έλξη μόνο για άτομα με τα οποία έχουν ισχυρό συναισθηματικό δεσμό. Σε όλο το φάσμα της ασεξουαλικότητας, πολλοί άνθρωποι έχουν ρομαντικές ή σεξουαλικές σχέσεις. Για άλλους, το σεξ δεν αποτελεί μέρος της ζωής τους.

Η ασεξουαλική ταυτότητα τέμνει, επίσης, άλλες σεξουαλικές ή έμφυλες ταυτότητες. Ορισμένα ασεξουαλικά άτομα αυτοπροσδιορίζονται ως queer, τρανσέξουαλ ή διαφορετικού φύλου, σύμφωνα με την Τζένιφερ Πάουερ, αναπληρώτρια καθηγήτρια και κύρια ερευνήτρια στο Αυστραλιανό Ερευνητικό Κέντρο για το Φύλο, την Υγεία και την Κοινωνία.

Πόσοι άνθρωποι αυτοπροσδιορίζονται ως ασεξουαλικοί
Η ασεξουαλικότητα, ως σεξουαλική ταυτότητα ή προσανατολισμός, έχει μόλις πρόσφατα συμπεριληφθεί σε έρευνες μεγάλης κλίμακας. Έτσι, τα δεδομένα είναι περιορισμένα.

Από την ανάλυση των δεδομένων μιας βρετανικής έρευνας του 2004 – με βάση τον πληθυσμό – διαπιστώθηκε ότι το 1% των ερωτηθέντων δήλωσε: «Δεν έχω νιώσει ποτέ σεξουαλική έλξη για κανέναν». Αυτό το μέτρο, ωστόσο, μπορεί να μην είναι ακριβές, δεδομένου ότι πολλά ασεξουαλικά άτομα δεν θα συμφωνούσαν ότι δεν έχουν νιώσει «ποτέ» σεξουαλική έλξη.

Το 2019, μια μεγάλη αυστραλιανή έρευνα στις κοινότητες των λεσβιών, των ομοφυλόφιλων, των αμφιφυλόφιλων, των τρανσέξουαλ, των queer, των ίντερσεξ και των ασεξουαλικών (LGBTQIA+), έδειξε ότι το 3,2% του δείγματος προσδιορίστηκε ως ασεξουαλικό. Επισημαίνεται ότι το δίκτυο Asexual Visibility and Education Network, ένα διεθνές διαδικτυακό δίκτυο, έχει περισσότερα από 120.000 μέλη.

Πότε η ασεξουαλικότητα έγινε κοινωνικό κίνημα
Η ασεξουαλικότητα αποτελούσε πάντα μέρος της ανθρώπινης σεξουαλικής ποικιλομορφίας. Ωστόσο, το κίνημα για την καθιέρωση της ασεξουαλικότητας ως σεξουαλικής ταυτότητας και τη δημιουργία μιας κοινότητας γύρω από αυτήν, έχει τις ρίζες του στις αρχές της δεκαετίας του 2000.

Μάλιστα, η άνοδος των τεχνολογιών του διαδικτύου δημιούργησε μια πλατφόρμα για να συνδεθούν και να οργανωθούν οι ασεξουαλικοί άνθρωποι, ακολουθώντας μια παρόμοια πορεία με τους ακτιβιστές για τα δικαιώματα των λεσβιών, των ομοφυλόφιλων, των αμφιφυλόφιλων και των τρανσέξουαλ.

 
Επισημαίνεται ότι η ασεξουαλικότητα, ως ταυτότητα, βρίσκεται δίπλα στην ετεροφυλοφιλία, στην ομοφυλοφιλία ή στην αμφιφυλοφιλία ως μια περιγραφή του εαυτού που καθορίζεται από την επιθυμία κάποιου. Ωστόσο, η σημασία του ορισμού της ασεξουαλικότητας ως «ταυτότητας» συχνά παρεξηγείται ή επικρίνεται με βάση το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι βιώνουν χαμηλή ή καθόλου σεξουαλική επιθυμία σε κάποιο σημείο της ζωής τους.

Η διαφορά μεταξύ της σεξουαλικής ταυτότητας και της σεξουαλικής ορμής
Στο έργο του για την ιστορία της σεξουαλικότητας, ο κοινωνιολόγος Τζέφρι Γουΐκς επισημαίνει την ψυχαναλυτική διερεύνηση των ανδρών που έλκονται από άνδρες ως ορόσημο στη σύγχρονη δυτική κατανόηση της σεξουαλικότητας. Ήταν σε αυτό το σημείο, στα τέλη της δεκαετίας του 1800, που η «ομοφυλοφιλία» άρχισε να θεωρείται ως πυρήνας της ψυχοσύνθεσης ενός ατόμου.

Πριν από αυτό, το ομοφυλοφιλικό σεξ εθεωρείτο συχνά αμαρτωλό ή εκφυλισμένο, αλλά το σεξ εθεωρείτο απλώς μια συμπεριφορά και όχι μια ταυτότητα. Δεν υπήρχε η κατηγορία του «ομοφυλόφιλου» και η ετεροφυλοφιλία προσδιοριζόταν μόνο ως απάντηση σε αυτή την κατηγοριοποίηση της σεξουαλικότητας.

Αυτή η ιστορία σημαίνει ότι, σήμερα, η σεξουαλική ταυτότητα θεωρείται σημαντικό μέρος αυτού που μας καθορίζει ως άτομο. Για τις λεσβίες, τους ομοφυλόφιλους ή τους αμφιφυλόφιλους ανθρώπους, το «coming out» αφορά στην οικοδόμηση μιας αίσθησης του εαυτού και του ανήκειν μπροστά στη θεσμική και πολιτισμική αντίθεση στην ομοφυλοφιλία.

Η ασεξουαλικότητα δεν υπόκειται σε νομικές ή ηθικές κυρώσεις, όπως η ομοφυλοφιλία. Ωστόσο, πολλοί ασεξουαλικοί άνθρωποι ομοίως δεν συμμορφώνονται με τις συμβατικές προσδοκίες όσον αφορά στο σεξ, στις σχέσεις και στον γάμο. Οι οικογένειες και οι κοινότητες συχνά δεν αποδέχονται ή δεν κατανοούν την ασεξουαλικότητα.

Βέβαια, οι σεξουαλικές σχέσεις έχουν κεντρικό ρόλο στις προσδοκίες που θέτουμε στον εαυτό μας και στους άλλους για μια «καλή ζωή». Το σεξ και η επιθυμία (ή η επιθυμητότητα), για να μην αναφέρουμε τον γάμο και την τεκνοποίηση, έχουν υψηλή αξία. Στα άτομα που είναι ασεξουαλικά ή που δεν επιθυμούν το σεξ, συχνά δίνεται το μήνυμα ότι είναι «χαλασμένα» ή ανεπαρκή.

Αυτό μπορεί να ενισχυθεί μέσω ιατρικών ή ψυχολογικών ορισμών της χαμηλής σεξουαλικής ορμής ως πρόβλημα που πρέπει να διορθωθεί. Η διαταραχή υποκινητικής σεξουαλικής επιθυμίας είναι μια κατηγορία στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών, το εγχειρίδιο που χρησιμοποιούν οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας για τη διάγνωση ψυχικών διαταραχών. Ενώ οι διαγνωστικές κατηγορίες είναι σημαντικές για την υποστήριξη των ατόμων που βιώνουν άγχος λόγω χαμηλής σεξουαλικής επιθυμίας, μπορεί επίσης να σημαίνουν ότι η ασεξουαλικότητα αντιμετωπίζεται με παθολογικούς όρους.

Η οικοδόμηση της ευαισθητοποίησης της ασεξουαλικότητας ως νόμιμης σεξουαλικής ταυτότητας έχει να κάνει με την αντίσταση στην άποψη ότι η ασεξουαλικότητα αποτελεί έλλειμμα. Προκαλώντας μας να επανεξετάσουμε τις καθημερινές παραδοχές σχετικά με την ανθρώπινη σεξουαλική εμπειρία, το κίνημα της ασεξουαλικότητας απέχει πολύ από το να είναι κατά του σεξ. Αντίθετα, η επιβεβαίωση της νομιμότητας της ασεξουαλικής ταυτότητας είναι σε μεγάλο βαθμό μια στάση θετική για το φύλο – μια στάση που μας ζητά να διευρύνουμε την εκτίμησή μας για τη σεξουαλική ποικιλομορφία.