Γιατί τα παιδιά έχουν εξοικειωθεί με τη βία;

Το ανησυχητικό – μεταξύ άλλων – είναι πώς τόσο τα παιδιά θύτες όσο και τα παιδιά θύματα δείχνουν να έχουν εξοικειωθεί με τη βία σε κάθε της μορφή.

Τα περιστατικά βίας μεταξύ ανηλίκων είναι σχεδόν καθημερινά στη χώρα μας, με τους ειδικούς να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου λέγοντας ότι είναι πολύ περισσότερα απ΄όσα βλέπουν το φως της δημοσιότητας ή καταγγέλλονται.

Πέρα από την αγριότητα των περιστατικών στα οποία εμπλέκονται αγόρια και κορίτσια, ιδιαίτερα έντονα προβληματισμό προκαλεί η ηλικία των παιδιών που ασκούν ή δέχονται βία.

Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας το 26 % των παιδιών ξεκινά την παραβατική συμπεριφορά στην ηλικία των 8 (!) με 14 ετών και εκδηλώνεται έντονα μετά τα 15 έτη.

Είναι κοινή παραδοχή πως τα παιδιά στις μέρες μας είναι εκτεθειμένα στη βία πολύ περισσότερο σε σχέση με το παρελθόν. Επίσης, δεν υπάρχουν όρια στο πόσες ώρες περνούν σε μια οθόνη ή τι βλέπουν στις δημοφιλείς κοινωνικές πλατφόρμες.

Οι κρυφές μορφές βίας
Η βία έχει πολλές μορφές και σίγουρη δεν είναι μόνο σωματική. Όπως είχε πει παλιότερα η κλινική ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια, Άννα Κανδαράκη στο «Όλα για τη Ζωή μας» και τον Μιχάλη Κεφαλογιάννη «υπάρχουν και κρυφές μορφές βίας. Ξέρετε πόσο βίαιο είναι ένας πατέρας που κάθεται αποστασιοποιημένος, άνεργος σε έναν καναπέ και πίνει μπίρες; Πόσο βίαιη εικόνα είναι μία μαμά να μαγειρεύει και να κλαίει; Πόσο βίαιο είναι να είναι ένα ζευγάρι σε ένα δωμάτιο και να κάθεται σε απόσταση και σιωπηλό και ο έφηβος που μπαίνει στο σπίτι, να μην του μιλάει κανείς; Είναι βαθιά βίαιες εικόνες αυτές και οι κρυφές εικόνες βίας είναι οι πιο σκληρές».

Ενδοοικογενειακή βία
Τα παιδιά αντιλαμβάνονται την ενδοοικογενειακή βία ακόμα κι αν δεν είναι αυτόπτες μάρτυρες. Μπορούν να ακούσουν τις φωνές, τις διαμάχες, το σπάσιμο αντικειμένων κ.λπ. Μπορεί επίσης να έχουν επίγνωση των συνεπειών που δεν μπορούν να φανούν, όπως η αλλαγή στη στάση του ενός ή και των δύο γονέων και η ένταση μεταξύ τους.

Σε μια έρευνα του Childhood Domestic Violence Association σχετικά με το τι σκέφτονται οι άνθρωποι όταν ακούν τον όρο «οικογενειακή βία», μόνο το 10% των ερωτηθέντων σκέφτηκε τα παιδιά με οποιαδήποτε ιδιότητα. Τα θύματα γονέων συχνά προσπαθούν ενεργά να προστατεύσουν τα παιδιά τους από το να γίνουν μάρτυρες ή να γνωρίζουν οτιδήποτε γι’ αυτό, και οι περισσότεροι πιστεύουν πως το καταφέρνουν. Στην πραγματικότητα, το 90% των γονέων που βιώνουν αυτή τη στιγμή ενδοοικογενειακή βία πιστεύουν ότι τα παιδιά τους δεν γνωρίζουν τι συμβαίνει. Ωστόσο, όταν ερωτήθηκαν το 90% των παιδιών που ζούσαν σε νοικοκυριά με ενδοοικογενειακή βία ανέφεραν ότι γνώριζαν καλά την κακοποίηση.

Τα παιδιά παρατηρούν και συλλαμβάνουν πολύ περισσότερα από όσα αντιλαμβάνονται συχνά οι γονείς. Ακόμα κι αν δεν ξέρουν τι ακριβώς συμβαίνει, γνωρίζουν ότι κάτι δεν πάει καλά. Ομοίως, αν ένα μικρό παιδί ή ένα μωρό μπορεί να μη θυμάται ενεργά τι συνέβη, οι ψυχολόγοι επιβεβαιώνουν ότι υπάρχει ένα αποτύπωμα που έχει μείνει από τη βία στο σπίτι. Ο Brian F. Martin, ψυχολόγος και ιδρυτής της CDVA, υποστηρίζει ότι το 100% των παιδιών που εκτίθενται στην ενδοοικογενειακή βία επηρεάζονται από αυτήν.

Επιδράσεις στη συμπεριφορά και τις σχέσεις
Λόγω των επιπτώσεων στην ανάπτυξη του εγκεφάλου που παραμένουν μέχρι την ενηλικίωση, τα πρότυπα κακοποίησης είναι πολύ δύσκολο να καταρριφθούν και οι επιπτώσεις της ενδοοικογενειακής βίας στην παιδική ηλικία μπορεί να είναι δύσκολο να μετριαστούν. Αν και πολλοί άνθρωποι που έχουν βιώσει ενδοοικογενειακή βία έχουν μια κανονική ζωή, στατιστικά, έχουν 74 φορές περισσότερες πιθανότητες να διαπράξουν ένα βίαιο έγκλημα εναντίον άλλου και 3 φορές πιο πιθανό να επαναλάβουν τον κύκλο της ενδοοικογενειακής βίας.

Όσοι έχουν υποστεί βία συχνά αισθάνονται ένοχοι γιατί δεν αντέδρασαν, αγανακτισμένοι με την κατάστασή τους και με αυτούς που την προκάλεσαν, απελπισμένοι επειδή δεν τους συμβαίνουν καλά πράγματα, αλλά και λυπημένοι, μόνοι, θυμωμένοι, φοβισμένοι.

Βοηθώντας τα παιδιά που βιώνουν ενδοοικογενειακή βία
«Η ασφάλεια και η σταθερότητα είναι τα πρώτα βήματα για να βοηθήσουμε τα παιδιά», ισχυρίζεται η ιδρυτική διευθύντρια του Child Witness to Violence Project στο Boston Medical Center (CWVP) , Betsy McAlister Groves. Η δημιουργία ενός ήρεμου, σταθερού, άνετου περιβάλλοντος μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να αισθάνονται πιο ασφαλή. Επίσης, η επίδειξη υγιούς συμπεριφοράς, η αυτοφροντίδα και η διαχείριση των συναισθημάτων δίνει στα παιδιά θετικά πρότυπα προς μίμηση.

Τέλος, η ενθάρρυνση των παιδιών να κάνουν πράγματα που τα ευχαριστούν, να χτίσουν νέες δεξιότητες και να αναπτύξουν φιλίες είναι καλοί τρόποι για να αναδείξετε τις θετικές τους ιδιότητες και να τα βοηθήσετε να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση.