Άγιος Βαλεντίνος: Ο γεννήτορας του έρωτα αλλά και ο μεγάλος αδικημένος της ημέρας

Εκατομμύρια κόκκινες καρδούλες πλημμυρίζουν όλο τον κόσμο στη γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου αδικώντας κατάφωρα τον γεννήτορα του έρωτα αλλά και το πιο θαυμαστό και πολύπλοκο όργανο του ανθρώπου, τον εγκέφαλο. 

Η καρδιά δεν είναι άλλο από μια αντλία που αντλεί το αίμα και το διοχετεύει σε κάθε σημείο του σώματος κι οι κόκκινες καρδούλες, που κλέβουν τη δόξα του εγκεφάλου, στην ουσία είναι μια γωνία που το άνοιγμά της το καλύπτουν δυο καμπύλες.

Ποιος φταίει που η καρδιά έκλεψε τη δόξα του εγκεφάλου, τον οποίο κάλλιστα θα μπορούσε να τον συμβολίζει η ψίχα ενός καρυδιού αντί για την κόκκινη «καρδούλα; Την απάντηση στο ερώτημα δίνει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο καθηγητής Ψυχολογίας και Ιατρικών Επιστημών στο Neuroscience Research Australia του Πανεπιστημίου της Νέας Νότιας Ουαλίας στο Σίδνεϊ, Γιώργος Παξινός, ο οποίος είναι και ο επιστήμονας που χαρτογράφησε τον ανθρώπινο εγκέφαλο.

«Κάποτε πήγα στο Bondi Junction ν’ αγοράσω μια κάρτα για την αγαπημένη μου. Βρήκα 300 κάρτες, όλες με τουλάχιστον μια κόκκινη καρδιά. Καμία με τον εγκέφαλο. Απελπίστηκα κι έγραψα ένα άρθρο, με τίτλο “Αγάπη μου, σε αγαπώ από τα βάθη του εγκεφάλου μου”, το οποίο δημοσιεύτηκε στο “The Conversation”, τον Φεβρουάριο του 2015», αναφέρει ο κ. Παξινός.

Οι πρώτοι που απέδωσαν την αγάπη στην καρδιά κατά την 3η χιλιετία πΧ ήταν οι Αιγύπτιοι. «Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, που θεώρησαν την καρδιά ως έδρα της σκέψης, της μνήμης, της βούλησης και τους συναισθήματος, πριν από την ταφή πέταγαν απερίσκεπτα τον εγκέφαλο κι έτσι έστελναν τους Φαραώ ανεγκέφαλους στη μεταθανάτια ζωή. Έσφαλε βέβαια και ο μέγας φιλόσοφος και επιστήμονας Αριστοτέλης(384-322 π.Χ.), ο οποίος θεωρούσε ότι το έργο του εγκεφάλου είναι να ψύχει το αίμα και ότι οι ψυχές κατοικούν στην καρδιά», σημειώνει ο κ. Παξινός.

Ωστόσο, πολύ πριν από τον Αριστοτέλη, ο μεγαλύτερος ιατρός της αρχαιότητας, ο Ιπποκράτης(460-370 π.Χ.), απέδωσε στον εγκέφαλο τις τιμές που τού αξίζουν. «Ο Ιπποκράτης έγραψε τον μεγαλύτερο ύμνο το εγκεφάλου», επισημαίνει ο κ. Παξινός, υπογραμμίζοντας ότι κατά τον Ιπποκράτη: «Οι άνθρωποι οφείλουν να γνωρίζουν ότι από τον εγκέφαλο, και μόνο απ’ αυτόν, προέρχεται η ευχαρίστηση, η χαρά, το γέλιο, η λύπη, ο πόνος και τα δάκρυα. Χάρη σε τούτον έχουμε και νόηση και λογική και βλέπουμε κι ακούμε και καταλαβαίνουμε τα αισχρά και τα καλά, τα κακά και τα αγαθά, τα ευχάριστα από τα δυσάρεστα». Μεταγενέστερα, οι απόψεις του Αριστοτέλη απορρίφθηκαν ως παράλογες από τον Γαληνό (130-201 μ.Χ.), ο οποίος υποστήριξε ότι το ψυχικό πνεύμα (μυαλό) κατοικούσε στις κοιλίες του εγκεφάλου και, μέσω των νεύρων, δεχόταν τις αισθητηριακές πληροφορίες και έλεγχε τους μύες.

Η επιστημονική «αποκατάσταση» της αδικίας

Στο άρθρο του, που δημοσιεύτηκε στο «Τhe Conversation», ο κ. Παξινός υποστηρίξει ότι η αγάπη, στην πραγματικότητα, ζει στον εγκέφαλο, τονίζοντας ότι έχει έρθει η ώρα να εγκαταλειφθεί η απατηλή καρδιοκεντρική θεωρία της αγάπης και την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, οι ερωτευμένοι να ανταλλάσσουν εικόνες του εγκεφάλου, που είναι ο πραγματικά υπεύθυνος για τα συναισθήματά τους.

Η παρερμηνεία της δυνατότητας της καρδιάς ν’ αγαπά, αποδεικνύεται ευρέως από τους χειρουργούς που εκτελούν μεταμοσχεύσεις καρδιάς, υποστηρίζει ο κ. Παξινός. «Οι αποδέκτες της μεταμόσχευσης», εξηγεί, «δεν ερωτεύονται τους εραστές των νεκρών δοτών, παρά μόνο στις ταινίες. Αυτό αποδεικνύει σίγουρα ότι η αγάπη μπορεί να διαμένει οπουδήποτε αλλού, αλλά όχι στην καρδιά. Περαιτέρω υποστήριξη για το πραγματικό σπίτι της αγάπης προέρχεται από τις νευροεπιστήμες. Η προσέγγιση αυτή δείχνει ότι η αγάπη είναι μια σύνθετη λειτουργία, η οποία περιλαμβάνει την αξιολόγηση, το κίνητρο, την ανταμοιβή, την αυτο-αναπαράσταση και την εικόνα του σώματος, καμία από τις οποίες δεν μπορεί να βρεθεί στην καρδιά».

Οι καρδιοκεντρικές και οι και εγκεφαλοκεντρικές θεωρίες περί ψυχής/νου/συναισθήματων μάχονταν η μία την άλλη μέχρι την αυγή της σύγχρονης επιστήμης. «Η σύγχρονη επιστήμη όχι μόνο έχει απορρίψει την καρδιά ως έδρα της αγάπης, αλλά σημειώνει πρόοδο στον εντοπισμό συγκεκριμένων δομών του εγκεφάλου που εμπλέκονται στις ερωτικές, γνωστικές, συναισθηματικές και συμπεριφορικές συνιστώσες της αγάπης», αναφέρει ο κ. Παξινός.

Το 2000 για πρώτη φορά δημοσιεύτηκε μελέτη ερευνητών, οι οποίοι με τη χρήση της λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας μελέτησαν την δραστηριότητα του εγκεφάλου ερωτευμένων ανθρώπων καθώς αυτοί έβλεπαν τις φωτογραφίες των αγαπημένων τους. Η μελέτη έδειξε ότι την ώρα που έβλεπαν τις φωτογραφίες είχαν ενεργοποιηθεί περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη ανταμοιβή (κερκοφόρος πυρήνας /κέλυφος του φακοειδή πυρήνα), την κατανομή της προσοχής και του ελέγχου του καρδιακού ρυθμού (μέσο τμήμα της νήσου του Reil) και στην αυτόνομη ρύθμιση, στη συγκίνηση και την ψυχαναγκαστική συμπεριφορά (πρόσθιο τμήμα της έλικας του προσαγωγίου), ενώ είχε απενεργοποιηθεί η περιοχή που εμπλέκεται στο φόβο (αμυγδαλή).

Και, όπως αναφέρει ο κ. Παξινός:

«Έκτοτε οι ερευνητές έχουν επεκτείνει αυτές τις παρατηρήσεις δείχνοντας ότι η σεξουαλική επιθυμία και η αγάπη μοιράζονται κάποιες κοινές δομές του εγκεφάλου που προωθούν τις σωματικές αισθήσεις, την προσδοκία της ανταμοιβής και την κοινωνική γνώση».